Civciv Yetiştiriciliği: Yeni Başlayanlar İçin Kritik İlk 10 Gün ve Bakım Rehberi
Civciv Yetiştiriciliğine Giriş: Sağlıklı Bir Sürünün Temeli
Civciv yetiştiriciliği, ister etlik (broiler) ister yumurtalık (yarka) olsun, kanatlı yetiştiriciliğinin en temel ve en hassas aşamasıdır. İlk 10 gün, civcivlerin hayata tutunması, bağışıklık sistemlerinin gelişmesi ve gelecekteki verimliliklerinin (et veya yumurta) belirlenmesi açısından “altın dönem” olarak kabul edilir. Bu dönemde yapılacak küçük bir hata (özellikle sıcaklık veya yemleme hatası), yüksek ölüm oranlarına (telefat) ve sürünün geri kalanında kalıcı gelişim bozukluklarına yol açabilir. Başarılı bir Civciv yetiştiriciliği süreci, stresten arındırılmış, hijyenik ve sıcak bir “ana kucağı” ortamı sağlamaya dayanır. Bu kapsamlı rehber, yeni başlayanlar için bu kritik sürecin tüm detaylarını adım adım ele almaktadır.
Ana Kucağı (Büyütme Alanı) Hazırlığı: İlk ve En Önemli Adım
Civcivler gelmeden en az 48 saat önce, büyütme alanı (ana kucağı veya civciv kafesi) tamamen hazırlanmış, dezenfekte edilmiş ve ideal sıcaklığa getirilmiş olmalıdır.
1. Hijyen ve Altlık Yönetimi
Civcivler, hastalıklara karşı son derece savunmasızdır. Alan, önceki sürülerden kalan tüm dışkı ve kalıntılardan arındırılmalı ve güçlü bir dezenfektan (örn: Virkon S veya benzeri) ile temizlenmelidir. Temiz zemine, en az 5-8 cm kalınlığında, kuru ve tozsuz bir altlık (talaş, çam rendesi veya kavuz) serilmelidir. Gazete kağıdı, kaygan olduğu ve nemi emmediği için altlık olarak uygun değildir.
2. Sıcaklık: Hayati Faktör
Civcivler, ilk günlerde kendi vücut ısılarını koruyamazlar (poikloterm). Bu nedenle ortam sıcaklığı hayati önem taşır. “Ana kucağı” olarak bilinen bu ısıtma sistemi, genellikle infraruj (kızılötesi) lambalar veya özel ısıtıcı plakalar ile sağlanır.
- İlk Hafta (1-7. Günler): Sıcaklık, tam civcivlerin baş hizasında (altlık seviyesinde değil) **32°C ila 33°C** arasında olmalıdır.
- İkinci Hafta (8-14. Günler): Sıcaklık kademeli olarak **30°C**’ye düşürülür.
- Takip Eden Haftalar: Her hafta sıcaklık 2-3°C düşürülerek, civcivler tüylendikçe (yaklaşık 4-5. hafta) normal oda sıcaklığına (20-22°C) alıştırılır.
Civciv Davranışı İpucudur: Eğer civcivler ısıtıcının altında toplanmış ve birbirine girmişse (üşüyorlar), eğer ısıtıcının en uzak köşelerine kaçışmışlarsa (çok sıcak) veya dağınık ama gürültücülerse (açlık, susuzluk veya cereyan) bir sorun var demektir. İdeal sıcaklıkta civcivler, alana homojen bir şekilde dağılmış, sessizce yem yiyip su içerler.
Besleme ve Sulama: İlk 72 Saat
Başarılı bir Civciv yetiştiriciliği programı, doğru yem ve su yönetimi ile başlar.
İlk Su ve Yem
Civcivler geldiğinde, uzun bir yolculuktan çıkmış olabilirler ve dehidrasyon (su kaybı) riski altındadırlar. Bu nedenle ilk olarak suya yönlendirilmeleri gerekir. İlk 2-3 gün sularına eklenecek elektrolit ve vitamin (özellikle A, D, E) takviyeleri, stresi atmalarına ve bağışıklık kazanmalarına yardımcı olur.
Yem, “Civciv Başlangıç Yemi” (%20-22 protein içeren, toz veya granül formda) olmalıdır. Bu yem, ilk 10 gün boyunca önlerinde sürekli (ad libitum) bulunmalıdır. Yemliklerin ve sulukların kenar yüksekliği, civcivin kolayca erişebileceği, ancak içine girip dışkılayamayacağı seviyede olmalıdır.
Kritik Sorunlar ve Hastalık Yönetimi
Civciv yetiştiriciliği sürecindeki en büyük kayıplar, genellikle ilk iki hafta içinde ve çoğunlukla yönetimsel hatalardan kaynaklanır.
Yaygın Sorunlar ve Çözümleri
- Yapışkan Dışkı (Popo Kirlenmesi): Özellikle ilk günlerde düşük ortam sıcaklığı (üşütme) veya yanlış yemleme (örn: ev yemeği, ekmek) nedeniyle görülür. Dışkı civcivin anüsünü tıkar ve ölüme yol açar. Tespit edilen civcivler ılık nemli bir bezle nazikçe temizlenmeli ve ortam sıcaklığı derhal kontrol edilmelidir.
- Gaga Vurma (Kanibalizm): Genellikle aşırı kalabalık, yetersiz yemlik/suluk, aşırı ışık veya stresten kaynaklanır. Bir civcivin kanaması, diğerlerinin dikkatini çeker ve ölümcül saldırılar başlar. Alanın genişletilmesi ve ışık şiddetinin azaltılması gerekir.
- Koksidiyoz (Kanlı İshal): Özellikle 2-6 haftalık civcivlerde görülen, altlığın ıslak kalmasından kaynaklanan parazitik bir hastalıktır. Korunmak için altlık daima kuru tutulmalı ve yemlerin koksidiyoz ilacı (koksidiyostat) içermesi tercih edilebilir.
Aşı Takvimi
Ticari Civciv yetiştiriciliği yapanlar için aşı takvimi hayati önem taşır. Hobi yetiştiricileri için de en azından Newcastle (Yalancı Veba) ve Gumboro aşılarının yapılması, sürünün geleceği için önemlidir. Aşılar genellikle içme suyuna katılarak uygulanır.
Civciv yetiştiriciliği, meyve bahçesi yönetiminden farklı olarak yüksek dikkat ve günlük takip gerektiren bir süreçtir. Örneğin, Ceviz Yetiştiriciliği gibi uzun vadeli yatırımların aksine, civciv bakımındaki bir günlük ihmal bile tüm sürüyü etkileyebilir. Benzer şekilde, Dut Yetiştiriciliği gibi dayanıklı bitkilerin aksine, civcivler çevresel değişimlere karşı son derece kırılgandır.
